Overzicht van de ruimten binnen het gebouw
De Meisjescantine.
Volgens ingewijden een hok waarin flink werd gerookt.
In het examenjaar zaten we door elkaar in de kleine kantine. Het “gevaar” was geweken!
Later heeft men aan de zijkant van de benedengang een pijpela bijgebouwd voor de dames.
Dit ging dan weer van de ruimte van de Paulusgroep af. De eigen waterkabouters van Bona.
Beeld.
Is het niet om de voorstelling van de figuur, wellicht Bonaventura himself, dan toch wel of dit beeld er in de jaren zestig al was.
Het staat nu in een nis aan het einde van de gang op de bovenste verdieping in de richting van de kapel.
Hoe en wat moeten we nog maar eens opzoeken.
Of is er iemand die het juiste verhaal over de oorsprong van het beeld kent ?
Bewijsstuk.
Koperen plaquette bij de oude ingang van de school.
Het overtuigende bewijs dat het allemaal echt gebeurd is.
Op 19 september 1927 is het begonnen.
Men verhuisde uit Katwijk naar Leiden.
Een oom van mij werd zelfs gevraagd om op de Bona te komen als leerling.
Er werd actief aan werving gedaan. Zelfs vanaf de preekstoel!
Na ruim 5 jaar hield men het in de Zeevaartschool wel voor gezien en trok men in het huidige gebouw aan de Mariënpoelstraat.
Dit gebouw is in 2004 rigoureus verbouwd.
De bibliotheek?
Na de kapel het meest onbekende hoekje van de school.
Het zou toch een oorspronkelijke bestemming moeten hebben.
Een bibliotheek met de ramen als uitgiftepunt ?
Een postkantoor ?
Ik heb geen idee.
Veel boeken heb ik er in ieder geval nooit gezien.
Biologielokaal.
Een biologielokaal ?
Het is in ieder geval op de bovenste verdieping.
Naast het scheikundelokaal was er nog een practicumlokaal zonder de bekende amfitheater opstelling.
Is voor een practicum wel zo handig.
Daar kregen we dan scheikunde practicum.
Een keer of vier per jaar.
De rest werd allemaal door Veldhoven zelf voor gedaan in zijn eigen lokaal. Tijden zijn veranderd….
Vanaf de tweede verdieping.
Drie groene deuren.
Waar de twee rechterdeuren naar toe leiden is mij niet bekend.
Wellicht naar het klooster.
De meest linkerdeur gaf toegang tot de kamer van Pater Gelauff, beter bekend als Pater Prefect.
Halverwege de trap rechts de ingang naar de kapel. Het motief van het tegelwerk bracht je al in de stemming.
De eetgang.
Ooit werden deze lokalen, waaronder het lokaal van van Niekerk (wiskunde en kosmografie) gebruikt als overblijflokaal.
Dat was in de tijd dat Bona de leerlingen nauwelijks kon bergen.
De deur op het einde is er later bijgekomen en is nu een verbinding met de laatste uitbreiding.
De linkerdeur ziet er uit als een lift.
Er achter is in ieder geval de grote Kantine.
Heel benieuwd hoe dit stukje school uit de verbouwing zal komen.
De fietsenkelder.
De schoolbevolking telde toen ruim 650 zielen.
Zo te zien is deze stalling in 2004 nog in gebruik.
Een enorme betonnen paal maakt het afdalen zo goed als onmogelijk.
Getransformeerd tot een hangplek voor jongeren ???
Fossielen.
De kast met fossielen staat inmiddels op de gang.
De samenhang tussen de voorwerpen is mij niet helemaal duidelijk.
Wel een feest van herkenning.
Met name de koeienkop links veroorzaakt een “die heb ik ooit eerder gezien” gevoel.
Voor een bioloog moet dit gesneden koek zijn.
O.F.M .
Dit moet de H. Franciscus van Assisi zijn met de uitzonderlijke eigenschap geluiden van dieren te kunnen verstaan.
Zijn feestdag / naamdag is op 4 oktober.
De dag ná drie oktober.
Een welkome extra dag vrij na de inspanning van Leidens Ontzet.
Raam bevindt zich in de buurt van de trap naar de kapel.
De precieze plek is mij even ontschoten.
Gang 1e verdieping.
Aan de achterkant van het gebouw. Herkenbaar aan de blauwe tegels en de stalen ramen.
Het zicht op het Visser ’t Hooft College.
Een Protestant Christelijke school dus daar hadden wij na de beeldenstorm nauwelijks contact mee.
De paters zorgen er wel voor dat interlyceale contacten zoveel mogelijk werden voorkomen.
Daarbij geholpen door een flinke sloot die tussen de gebouwen van beide scholen lag.
Toen in 1964 het R.K. Agneslyceum vanuit de binnenstad van Leiden onze kant op kwam was het ergste leed geleden.
Zowel de paters als onze achterburen (een gemengde school) hadden van ons niets meer te vrezen.
Leeg en verlaten ….
Nog wel in bedrijf maar de plannen voor de grote verbouwing staan vast.
De hele school gaat op de schop. Binnen en buiten.
Deze foto’s zijn van februari 2004.
Krokusvakantie.
Hier een doorkijkje van de gang van de eerste verdieping.
Vanaf het lokaal van Threes (geschiedenis) tot het leslokaal van Mina ( natuurkunde).
Weer terug in de school…..
Een overhemd met recht naar vorenstaande boord-einden.
Het merk ben ik vergeten.
Lange Hunter zonder filter ? Maar wel king size!
Gang bovenste verdieping.
Als je vanaf de oude ingang de trap naar boven opliep en je was de ingang van de kapel gepasseerd kwam je uit bij de bibliotheek.
Althans iets dat een bibliotheek had moeten worden. Een ruimte zonder duidelijke toegangsdeur en zonder boeken. Nog deels zichtbaar rechts op de foto.
Aan het einde van de gang de opgang naar het voormalige tekenlokaal en rechts vlak achter de lockers de trap van Pater Jesse.
Dit alles hoog op de lijst om gerenoveerd te worden.
De gang van de natuurwetenschappen.
Vooraan het kabinet biologie en het biologielokaal met zijn amfitheater opstelling. Daarachter het theorielokaal scheikunde (van Veldhoven) en het practicumlokaal van Souppart.
Een lokaal dat we maar een keer of vijf gebruikt hebben. Het practicum natuurkunde lokaal van “Mina” zat volgens mij één verdieping lager.
Gang tekenen.
En zicht op een drietal stalen ramen in de oorspronkelijke kleuren.
Naast de trap nog een deur die leidde naar een werkkast of naar een toilet.
Formaat van de ramen geeft aan dat het waarschijnlijk louter esthetische overwegingen zijn geweest om op deze plaats nog wat licht naar binnen te laten schijnen. Het raampje in de deur rechts is dicht getimmerd. Dat zal in vroegere tijden dan wel de biologie opslag zijn geweest.
Gang 2e verdieping.
Gang begane grond.
Links de ingang van de voormalige personeelskamer.
En nu maar hopen dat dit alles na de verbouwing onveranderd is gebleven.
De gang beneden.
De gang op de beneden verdieping. Rechts de deur naar een extra overblijflokaal?
De linkerkant ademt dankzij de originele deuren, het tegelwerk en de plafondbogen nog steeds de sfeer van de zestiger jaren.
En wie gaven er les in de linkerlokalen?
Frans van Pa de Wit, met zijn overhoringen: blaadje, blaadje blaadje …???
Of mw. Muns, gaf ook Frans.
Of dhr. van Dongen met zijn bijzonderheid dat hij alleen gebruik maakte van het linkerdeel van het bord.
Alleen dat deel kon hij van af zijn lessenaar zittend bereiken!
Gang bij de kleine kantine.
Bij het scheiden van de markt kreeg je als examenleerling een eigen overblijfplek.
De kleine kantine.
Had je geluk dan kon je daar nog een beetje leren.
Maar zat aan de andere kant van de vouwwand dhr. Pleij tijdens zijn gymles op zijn trommeltje te spelen dan kon je het leren wel vergeten.
Zo heel af en toe was de kleine kantine afgehuurd voor een klasseavond.
Opvallend was dan wel het drukke gebruik van de toegang naar het klooster via de kleine kantine.
Een slimme manier om de zaak tijdens zo’n uitspatting in de gaten te houden. De achterste deur links gaf toegang tot de rijk versierde kamer van “Blub”.
De gang naar de kleine kantine.
De gang naar de grote gymzaal.
De ingang naar de kleedkamer voor de leerlingen. Het geheel maakt door de geringe lichtinval nu de indruk van een bunker. Het vloerniveau ligt wat lager dan de straat omdat op de gymzaal de grote kantine is gebouwd. Men heeft flink moeten graven om deze zaal te kunnen realiseren.
Richting klooster.
De grote gymzaal.
De grote gymzaal
Het materiaalhok.
Bij Kallenberg was dit de plek waar de andere twee basketbalteams op hun beurt moesten wachten.
Heel veel basketballen vanaf de tweede klas.
We hadden ook nog een soort prestatieboekje.
Daar stond dan plotseling in dat je op je hoofd kon staan.
Met een paraaf van de gymdocent er bij.
Zo ging dat in die tijd !
De grote gymzaal.
Helaas heeft de laatste nieuwbouw de helft van het invallende daglicht weggenomen.
De grote gymzaal.
De grote kantine
De grote kantine.
Anno 2004.
In onze tijd meer een overblijfruimte.
’s Morgens te laat, je was er uit gestuurd of na de verplichte schoolmis?
Hier zat je dan aan de thee (8 cent).
Aan het hoofd juffrouw Annie (in 2005 overleden).
Helemaal vooraan was in de kleine en grote pauze het uitgiftepunt van melk, koeken, penniewafels en losse sigaretten.
Snel even je brood op eten en dan weer zo snel mogelijk naar buiten. Totdat je in de examenklas zat. Dan had je je eigen kantine.
In- en uitgang van de school.
De entree van de school is een paar meter naar buiten uitgebouwd.
Dit waren vroeger de buitendeuren
Achter de blauwe deur zaten de conciërges.
De blauwe deur gaf destijds toegang tot de werkvertrekken van Gilein en Onderwater.
Ingang kapel.
Op zondag werd er ook een H.mis opgedragen vanaf 09.00 uur. Deze mis trok ook de nodige belangstelling van de jeugd uit de buurt.
Kabinet Aardrijkskunde.
Hier is wel het een en ander veranderd in de loop der tijden.
Volgens mij rechts nog de deurknop van de kamer van Pater Jesse en na de trap, de deur met de gleuven, het kabinet aardrijkskunde met daarachter het aardrijkskunde lokaal van juffrouw Ort.
Zij werd heel oneerbiedig “de kip” genoemd.
Zij overhoorde uitsluitend mondeling met + en – en als de borstel verkeerd om werd gelegd dan kostte dat een dubbeltje.
Aan het einde van het schooljaar werd de spaarpot omgezet in ijs !
Kamer rector.
Daar kwam je immers nooit en als je er was was dat altijd van korte duur.
Wel achteruit het bordes af zoals dat in die tijd heette.
Hoe dat hoekje nou precies in elkaar zat weet ik niet meer.
Of was het één kamer met twee deuren ?
De versiering links met vogeltjes moet wel verwijzen naar het godsdienstlokaal aan het einde van de gang.
De kapel.
Eén van de fraaiste onderdelen van de school, waar we steeds minder een bezoek aan brachten.
In de eerste klas nog een verplichte schoolmis. Tweemaal per week. Daarna hield het al gauw op.
Zondags werd er gekerkt door de buurt.
Nog herinneringen aan broeder koster.
Een echte kleine broeder zo uit een schilderij gestapt van Jheronimus Bosch.
En aan het onmogelijk slechte zitcomfort van de houten kerkbanken.
Geen lucht van wierook maar pure boenwas.
En alles brand en brandschoon.
De kapel.
Geheel in stijl met de rest van het gebouw voorzien van gebrandschilderd glas. De kapel is al snel na de invoering van de Mammoetwet omgebouwd tot een studie / bibliotheekruimte. In de jaren zestig had Bona wel een bibliotheek maar dat stelde niet al te veel voor. De meeste leerlingen gingen in die tijd naar Reuvens op de Breestraat of naar een kleine dependance onder het gebouw van de Louise de Colligny Scholengemeenschap, even verderop.
De kapel.
De kapel in 2004.
De kapel.
Gang naar het tekenlokaal.
De kleine gymzaal.
Zij bedienden het rad van avontuur en wisten op een geraffineerde manier de guldens uit de zakken van het toegestroomde publiek te krijgen.
Of het podium nu nog als zodanig wordt gebruikt is mij onbekend.
Rechts in de hoek de deur die toegang gaf tot de ruimte met daarin de spoelbakken voor de wekelijkse verplichte voetwassing na de gymles.
De kleine kantine.
Weinig is overgebleven van de sombere en sobere inrichting van weleer.
Het toen al merkwaardige keukentje is aan het gezicht ontrokken door het automatiseringsgeweld.
Rechts is nog een deel van de kleine gymzaal zichtbaar.
Links de ramen met zicht op de Mariënpoelstraat.
Heel af en toe werd in de kleine kantine een klasseavond gehouden.
De schuifwand naar het domein van gymleraar Pleij bleef dan wel dicht. Hier mocht je als examenleerling roken.
De grijze deur links achterin was de toegang naar het klooster.
Dat was voor niet (in)gewijden verboden terrein.
De Tijd
Eén van de best bewaarde ornamenten van het gebouw.
De tijd gesynchroniseerd op afstand met het horloge van Pater Prefect.
Nog steeds te bewonderen in de verbouwde school.
De plek is ook nog onveranderd in de bovenste gang vlakbij de trap naar de kapel.
Kruispunt
Op de metalen lockers links na.
En het lampje van de noodverlichting was er in onze tijd ook niet.
We voelden ons toch wel veilig op deze plek, zo dicht bij de kamer van de rector.
De nis aan de rechterkant, net niet zichtbaar op de foto, is bij de personeelskamer getrokken en rechts nog net zichtbaar de lijst van een schilderij met de afbeelding van rector Overeem.
Zo gaat dat bij de Orde der Franciscaanse Minderbroeders.
Kunst.
De laatste nieuwbouw.
Lokaal 1e verdieping
Lokaal Duits
Het lokaal van dhr. Verberg, “Gijs” dus.
Op de begane grond en het laatste lokaal van de nieuwbouw.
Vlak naast de fietsenstalling van onder meer de bromfietsen.
Voor Gijs geen onverdeeld genoegen.
Gijs was een verwoed sigarenroker.
Hij slingerde zich als een slangemens langs de tafeltjes waarbij er niet alleen woorden uit zijn mond kwamen.
Hij had een flinke sigarenvoorraad in het kastje bij de deur en een raam mocht alleen tijdens hoog zomer open. De lucht in het lokaal was dan ook menigmaal niet om te harden.
Lokaal Duits.
Het is zo te zien toch gelukt de rookschade te verwijderen. Een lichte muur.
Volgens mij moeten de stenen nog verzadigd zijn van Elisabeth Bas of kleine Willem II ‘s.
Lokaal godsdienst.
Lokaal 2.
Wasserij blauw met gele tegeltjes in de vensterbanken.
De stalen ramen.
Wat missen we nog hier ?
Die onmogelijke banken waar je zo gemakkelijk onder door kon schieten.
En Joosten altijd in colbert met dasje op zijn plateau.
Geen onvertogen woord. Van beide kanten. Toen al een grote fan van Barbara Streisand en zijn eigen ontdekking, Margie Ball.
Lokaal 6.
Hij lette stevig op de uitspraak.
Een beetje Stompwijks accent vond bij hem geen genade.
“Nu in echt Engels joh”, beet hij je dan toe.
Op dat moment wenste je dat ook zijn andere been acuut een probleem kreeg …
Lokaal 13.
Minstens vijf stak “Jantje” er per les op en keek dan vanachter een waar rookgordijn naar een imaginair punt dat ergens achterin het lokaal zou moeten liggen en begon dan te praten over jambes, alliteraties en pleonasmen. Een heerlijke les.
Alles ontging hem en hij bleef maar praten en roken.
De een na de ander stak die op !
Dr. de Jong, herkenbaar aan zijn moordenaartjes.
Oorlog
De oude in- en uitgang.
Vóór de deur ’s morgens op de stoep PP, Pater Prefect.
Hij hield vandaar uit de in- en uitstroom goed in de gaten.
Rechts achter de trap nog de deur van Pater Rozestraten, later van Pater van Vliet.
Aan het einde van het gangetje rechts was de kleine kantine.
Als examen leerling probeerde je de bij juffouw Annie gekochte peuken hier al aan te steken en dan ongezien, als PP nog in de grote kantine was, in de Mariënpoelstraat zien te komen.
Daar was je veilig. Want op het schoolplein mocht absoluut niet gerookt worden.
De oude in- & uitgang.
Pater Jesse.
Pater Jesse stond iedere pauze en tijdens de leswisseling in vol minderbroedergewaad als een vriendelijke oom agent voor zijn kamer.
Een klein vertrek onder de blauwe trap.
De trap die leidde naar het tekendomein van dhr. Bertels en naar de natuurwetenschappelijke afdeling.
Hieronder vielen de biologielokalen van Nelissen en Oltheten en het scheikunde deel van van Woerden en Veldhoven.
Het natuurkunde gebeuren vond voornamelijk 1 verdieping lager plaats.
Het Periodiek Systeem.
Ook wel genoemd het P.S. van Mendeljeff.
Een stukje huisvlijt van een van de oudere docenten?
Een cadeau-tje van een farmaceutische fabriek ?
Ik zou het niet weten.
Van dichtbij lijkt het echt handwerk en de elementen zijn bijgewerkt tot atoomnummer 114.
De personeelskamer 2004.
Nu een mooi ingerichte personeelskamer, toen een groot aardrijkskundelokaal samen met een kabinet en aan de linkerkant, niet zichtbaar, een afgetimmerde garderobe-nis tegenover de trap van de grote kantine.
Hoe het er na de verbouwing van 2005 / 2006 gaat uitzien is de vraag.
Maar ja, dat geldt voor het hele gebouw.
Portrettengalerij.
Nogal ongebruikelijk in het onderwijs.
Dit zou pater de Goede moeten zijn die werd opgevolgd eind 50-ger jaren door rector Geurts.
Plaats ?
Tegenover de trap naar de grote kantine.
Portrettengalerij.
Hij kon ook wel eens op een andere manier kijken als hij de lichtstralen op het bord tekende en er achter zijn rug geluid werd gemaakt.
Misschien een bijkomstigheid, maar waar is het krijt op zijn pij ?
Preparaten.
Wel de potjes die er boven staan.
Eens de troeteldieren van Nelissen ?
In ieder geval had Oltheten er niet zoveel mee.
Die liet nooit iets zien.
Hij liet iemand voorlezen uit het leerboek.
Zelf had hij zich in een complete ruststand achter de demonstratietafel geparkeerd.
Maar ja, dat was dan ook op zaterdagmiddag het laatste uur van 13.00 tot 13.50 uur.
Niet naar binnen kijken …
Er werd in de zaal gelopen en gesprongen op blote voeten.
Na afloop de verplichte voetenwassing in verband met het voorkomen van voetschimmel.
Achter dit raam zou dit ritueel hebben kunnen plaatsvinden.
Wie het weet mag het zeggen….
Het chemisch amfitheater.
De banken zijn veranderd maar nog steeds een goed uitzicht op de experimenten die door van Woerden en Veldhoven werden gedaan.
Rechtsachter aan de muur, boven de deur die toegang gaf tot het scheikunde kabinet, een nostalgische voorslelling van het Periodiek Systeem.
Geen idee of die tekening er in onze tijd al hing.
Wel was in het scheikunde lokaal prominent dhr. Lavoisier aanwezig.
Het chemisch amfitheater.
De demonstratietafel is een sterk naar voren geschoven zuurkast geworden.
Het bord anderhalve meter naar voren en de muren rijkelijk voorzien van blusmaterialen.
Scheikundelokaal.
Het laatste lokaal van de bovenste verdieping van de school met uitzicht op de Mariënpoelstraat.
Mogelijk het vroegere scheikunde practicumlokaal waarin we in gedurende de hele schoolperiode misschien 4 keer practicum hebben gehad.
Met buretten en kaliumpermanganaat.
En analyse met het stinkende, giftige waterstofdisulfide systeem.
Anorganisch en organisch keurig van elkaar gescheiden.
De voorschriften stonden vreemd genoeg altijd op proefwerkpapier van het Fioretti Lyceum uit Lisse.
Tekenlokaal.
De branddeuren zijn volgens mij uit een latere tijd, evenals de noodknoppen.
Resultaat van een gruwelijk doorgeschoten arbowetgeving, ook in het onderwijs.
Het tekenlokaal is inmiddels getransformeerd tot een scheikunde practicumzaal.
De geest van ellips-expert Bertels is ver weg.
Herinnering ook aan tekenleraar Roos, de tijdelijke vervanger van Bertels.
Trap naar eerste verdieping.
Liep je omhoog dan kwam je in de grote kantine.
Naar beneden toe eindigde je vlak bij de conciërge ruimte, bij dhr. Gilein of dhr. Onderwater.
Men is er later in geslaagd in de ruimte tussen de eerste verdieping en de grote kantinevloer nog een lokaal (?) te maken.
Of was het meer een berghok ?
Opvallend is de mooie afwerking in het gebouw en het gevoel voor details als we bijvoorbeeld kijken naar de bevestiging van de spijlen van de trap.
Trap naar de eerste verdieping.
Hier moeten dan in de afgelopen 50 jaar duizenden leerlingen overheen zijn gegaan.
De trap zet zich in dezelfde stijl door naar de begane grond !
Aan het einde het kleine optrekje van pater Gelauff met rechts de doorgang naar de administratie van broeder Mix.
Opgang naar de meisjeskantine.
In 1965 was dit uitgegroeid tot 56 meisjes op een totale schoolbevolking van 752 leerlingen.
En waar stop je al die vrouwen zo veilig mogelijk weg tijdens de pauze.
Hiernaast de deur die toegang gaf tot de speciale ruimte voor de dames.
Gelegen vlak naast/achter het natuurkundelokaal.
Trap.
De trap naar tekenen en de lokalen biologie en scheikunde.
Hier hield Pater Jesse tijdens de leswisseling de wacht.
Een regelmatig terugkerende file, tweerichting verkeer op de trap en Jesse als verkeersregelaar !
Alles nog in oorspronkelijke staat.
Uitgang grote kantine.
Kunst.
W.C.’s
Maar volgens mij hadden we in onze tijd al echte urinoirs en maakten we zelden gebruik van de gesloten toiletten.
Tenminste als er niet even gerookt moest worden, want dan was zo’n afgesloten hok wel handig.
Ze zijn vastgelegd in de directe omgeving van de wasplaats van de kleine gymzaal.
Ik kan me niet herinneren ooit in mijn zesjarige carrière in dit gebouw deze ruimte te hebben aangedaan.
W.C.’s
Heeft misschien wel met de gemengde bevolking te maken.
In de zestiger jaren was het aantal meisjes op Bona zeer beperkt.
Er was geen HBS voor meisjes, wel een MMS.
En er was als meisjesschool het Agnes Lyceum, waar ook een gymnasium aan was verbonden.
Dus als je te goed was voor de één en te slecht voor de ander dan kon je altijd nog naar de Bona.